Büyükbaş Hayvancılıkta Kriz: Her Kalemiyle Gerçekler Kurbanlık Büyükbaş Hayvanın Gerçek Bedeli

29.01.2025 00:00

Muharrem DEĞİRMEN /GÖZLEM
muharremdegirmen @ gmail.com

Türkiye'de kurbanlık fiyatlarının her yıl artışı artık şaşırtıcı bir durum değil. Ancak son dönemde, büyükbaş hayvan fiyatlarındaki yükseliş adeta üreticinin ve tüketicinin belini büküyor. Orhangazi'de birçok büyükbaş hayvan üreticisi ile görüşüp birçok konuyu ele aldım.

Gerçek maliyetler üzerinden rakamlarla gerçekleri ortaya koyduk. Gelin, bir büyükbaş hayvanın maliyetini ve bu artışın nedenlerini detaylıca inceleyelim.

Orhangazi, Bursa'nın tarım ve hayvancılık sektöründe önemli bir yer tutmaktadır. İlçe, verimli topraklarının yanı sıra büyükbaş ve küçükbaş hayvancılıkta yüksek üretim kapasitesiyle öne çıkmaktadır. Resmi verilere göre Orhangazi'nin üretim gücünü gösteren rakamlar dikkat çekicidir:

Büyükbaş Hayvancılık

Toplam İşletme Sayısı: 499

Besi Amaçlı: 274 işletme

Süt Amaçlı: 225 işletme

Besi Hayvanı Sayısı: 4.796

Süt Hayvanı Sayısı: 7.931

Yıllık Süt Üretimi: 6.480.000 litre

Küçükbaş Hayvancılık

İşletme Sayısı: 201

Koyun Sayısı: 13.600

Keçi Sayısı: 2.260

Kurbanlık Üretimi

Büyükbaş Kurbanlık Üretimi: 800.000 kilogram

Küçükbaş Kurbanlık Üretimi: 90.000 kilogram

Orhangazi'nin süt üretimindeki başarısı ve kurbanlık hayvan yetiştiriciliği, bölge ekonomisine ciddi katkılar sağlamaktadır. Hem besicilik hem de süt hayvancılığı alanında sürdürülebilir politikalar, bu potansiyeli daha ileri taşıyacaktır.

Bir büyükbaş hayvanın Orhangazi'de ki üretim maliyetleri şartlarına göre bugünkü fiyatı 250 bin TL civarında. Ortalama 410 kilogram et veren bu hayvanın üretim süreci, maliyet kalemleri ile incelendiğinde oldukça çarpıcı bir tablo ortaya çıkıyor.

Türkiye'de büyükbaş hayvan üretimi, maliyetlerin sürekli artmasıyla bir kriz haline geldi. Bu kriz, üreticinin sırtına binen yükle başlıyor, tüketicinin cebine kadar uzanıyor.

Üreticinin bir hayvanı alırken ödediği bedel 90-120 bin TL arasında değişiyor. Ancak esas yük, hayvanın besi süreci boyunca karşılaşılan masraflarla başlıyor. Bir hayvan 10 ay boyunca içerde beslendiğinde, yaklaşık 3 ton yem tüketiyor. Bu yem maliyeti, geçen yıl 25 bin TL iken bu yıl 40 bin TL'ye yükselmiş durumda. Yani sadece yem masrafında %60'a yakın bir artış var.

Verdiğimiz her bir veri, sektörün içler acısı halini açıkça ortaya koyuyor.

Gelin, bu maliyetleri ve sorunları madde madde ele alalım.

1. Güncel Satış Fiyatı ve Et Verimi

Bir büyükbaş hayvanın bugünkü piyasa değeri 250 bin TL'ye ulaşmış durumda. Bu hayvandan ortalama 410 kilogram et çıkıyor. Basit bir hesapla, etin kilogram başına maliyetinin tüketiciye oldukça yüksek bir fiyata yansıdığı görülüyor. Bu durum, tüketici için kurbanlık satın almayı her geçen yıl daha da zor hale getiriyor.

2. Üreticinin İlk Maliyeti

Üretici, büyükbaş bir hayvanı besi sürecine sokmadan önce 90-120 bin TL arasında bir bedelle satın alıyor. Bu, hayvanın yalnızca başlangıç maliyeti. Ancak esas yük, bu sürecin devamında karşılaşılan masraflarla ortaya çıkıyor.

3. Yem Giderleri: En Büyük Yük

Bir büyükbaş hayvan, 10 ay boyunca yaklaşık 3 ton yem tüketiyor. Geçen yıl 25 bin TL olan yem maliyeti, bu yıl 40 bin TL'ye yükselmiş durumda. Yem fiyatlarında %60'ı aşan bu artış, üretim maliyetlerini doğrudan artıran en önemli kalemlerden biri. Üstelik yerli yem üretimindeki yetersizlik, fiyat artışlarını daha da tetikliyor.

4. Ahır Kiraları

Bir büyükbaş hayvanın yetiştirilmesi için kullanılan ahırların kira bedelleri yıllık 500 bin TL'ye kadar çıkıyor. Bu maliyet, özellikle küçük ve orta ölçekli üreticilerin faaliyetlerini sürdürebilmesini zorlaştırıyor. Ahır kiralarının yüksekliği, üreticiyi daha küçük kapasitelerde çalışmaya zorluyor ve bu da arzın daralmasına neden oluyor.

5. Çoban Maaşı ve Ek Giderler

Bir çobanın aylık maaşı ortalama 40 bin TL. Buna yemek ve kalacak yer masrafları da eklendiğinde, bu gider hayvancılık işletmelerinin karşılamak zorunda olduğu önemli bir maliyet kalemi haline geliyor. Üretici, bu maaşı ödemek için ciddi bir ekonomik yük altında kalıyor.

6. Kesim Maliyetleri

Her hayvan için kesim ücreti yaklaşık 10 bin TL. Bu maliyet, üreticinin toplam giderlerini artıran bir diğer önemli unsur. Kesim sırasında yapılan işlemlerdeki fiyat artışları, tüketiciye yansıyan nihai fiyatı da yükseltiyor.

7. Satış Sonrası Yeniden Hayvan Alma Problemi

Üreticiler için en büyük sorunlardan biri, satış sonrası yeniden hayvan almanın giderek zorlaşması. Üretim yetersizliği nedeniyle geçen yıl çift olarak alınabilen büyükbaş hayvanlar, bu yıl yalnızca tek başına aynı fiyatlara ulaşmış durumda. Yeterli sayıda damızlık hayvan bulunamaması ve ithalat bağımlılığı, bu sorunu daha da derinleştiriyor.

8. Hayvan Üretimindeki Azalma

Ülkemizde hayvan üretiminin azalması, fiyat artışlarının temel nedenlerinden biri. Üreticiler, yüksek maliyetler nedeniyle her geçen yıl daha az sayıda hayvan yetiştiriyor. Bu durum, arzın azalmasına ve fiyatların hızla yükselmesine yol açıyor.

Çözüm Önerileri ve Sonuç

Peki, bu artışın önüne nasıl geçilebilir? Öncelikle yem fiyatlarının kontrol altına alınması ve yerli yem üretiminin teşvik edilmesi gerekiyor. Ahır kiraları ve çoban maaşları gibi sabit maliyetler için devlet destekleri artırılmalı. Ayrıca, hayvan üretiminde yeterlilik sağlanması için damızlık hayvan desteği verilmeli ve ithalata bağımlılığın önüne geçilmelidir.

Hayvancılık sektörüne yapılacak yatırımlar, hem üreticinin hem de tüketicinin üzerindeki bu ağır yükü hafifletebilir. Aksi takdirde, her geçen yıl kurban kesimi, sadece zenginlerin erişebildiği bir ibadet haline dönüşme tehlikesi ile karşı karşıya.

Sonuç olarak, üretim maliyetlerinin azaltılması, sürdürülebilir hayvancılık politikalarının hayata geçirilmesi ve sektörün desteklenmesi, gelecekte daha büyük krizlerin önüne geçmek için şarttır. Üreticinin emeği, tüketicinin alım gücü ile birleşmediği sürece bu kısır döngü devam edecek gibi görünüyor.

Büyükbaş hayvancılık sektörünün sürdürülebilirliğini sağlamak için acil adımlar atılmalıdır:

Yem fiyatlarının kontrol altına alınması için yerli yem üretimi teşvik edilmelidir.

Ahır kiraları ve çoban maaşları gibi sabit maliyetlere devlet desteği sağlanmalıdır.

Damızlık hayvan üretiminin artırılması ve ithalat bağımlılığının azaltılması gereklidir.

Bugün karşılaştığımız tablo, yalnızca üreticiyi değil, tüketiciyi de etkileyen bir krizdir. Eğer gerekli önlemler alınmazsa, her yıl daha az insanın kurban kesebilmesi mümkün hale gelecek ve bu ibadet, yalnızca belirli bir kesimin ulaşabileceği bir noktaya gelecektir. Hayvancılık sektörünün desteklenmesi, hem üreticinin emeğini karşılayacak hem de tüketicinin alım gücünü koruyacaktır.