Zeytin ve zeytinyağı kıymete binecek

21.07.2023 10:22

Kuraklık nedeniyle başta İspanya olmak üzere Avrupa'da zeytin ve zeytinyağı üretiminde kriz yaşanırken, gözlerin çevrildiği ülkelerden Türkiye, üretim ve ihracatta yeni stratejilerle pazardaki payını artırmayı hedefliyor. İspanya zeytinyağı üretiminde açık ara dünya lideri konumunda. Zeytinyağı ihracatında 1 milyar dolarlık rekoru kırmaya çok yaklaşan Türkiye, katma değerli üretim ve satışa odaklandı. Dünyanın en büyük zeytin üreticisi İspanya'da üretimin aşırı sıcaklar nedeniyle bu yıl da beklenenin altında kalması fiyatlarda artış beklentisini beraberinde getirdi.

Ambalajlı ütün ihracatı teşvik ediliyor

Sektörün önde gelen ülkelerinden Türkiye de yaşanan gelişmeleri dikkate alarak yeni tedbirleri uyguluyor. Bu kapsamda dış talep sebebiyle yükselen dökme ve varilli zeytinyağı ihracatının, ambalajlı zeytinyağına yönlendirilerek katma değerli ürün ihracatına katkı sağlaması amacıyla her türlü dökme ve varilli zeytinyağı ihracatında kilogram başına 20 cent karşılığı Türk lirası kesintisi uygulanması kararlaştırıldı. Konuya ilişkin Cumhurbaşkanı Kararı, Resmi Gazete'nin 19 Temmuz tarihli sayısında yayımlandı. İtalyan ve İspanyol firmalar, Türkiye'den dökme yani tenekelerle aldıkları zeytinyağını şişeleyerek dünyaya yüksek fiyatla satıyor.

İhracatta rekor kırılacak

Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği (EZZİB) Yönetim Kurulu Başkanı Davut Er, Avrupa'da zeytin ve zeytinyağı üretiminin önemli ölçüde azaldığını ifade ederek, "Rekoltelerinin düşük olması nedeniyle oradaki kooperatifler mallarını satmıyor, sektöre arz etmiyor. Dolayısıyla sektör de dünya pazarından tedarik etmeye çalışıyor. İspanya, küresel ısınmadan bizden daha çok etkilendi. Geçen yıl Türkiye ve Yunanistan şanslıydı. Zeytinyağında çok iyi üretim gerçekleştirdik. İhracatımız ve çiftçinin gelir seviyesi arttı. Geçen yılki ihracatımız tüm yıl boyu 55 bin tondu, bu yıl 8 ayda 135 bin tona ulaştı. Yıl sonu hedefimiz olan 150 bin ton ihracatı çok rahat tutturacağız. Türkiye bu yıl zeytinyağı ihracatında 1 milyar dolar hedefi koydu ki buna da çok rahat ulaşacağız. Tarihi rekor olacak. İspanya; Japonya ve Çin'e satış yapamıyor. ABD bizim ikinci pazarımız. İspanya'nın çıktığı boşlukları yavaş yavaş biz dolduruyoruz, bunu bir fırsata çevirmeye çalışıyoruz. Oradaki kıtlık ve azalmadan dolayı biz ihracatımızı ve gelirlerimizi artırdık."

Türkiye 3. sırada

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) Türkiye Temsilci Yardımcısı Ayşegül Selışık da Türkiye'de zeytin ağacı varlığının son 20 yılda 99 milyondan 189 milyona ulaştığına işaret ederek, bu sayede üretimde de önemli artış yaşandığını dile getirdi. Selışık, Türkiye'deki zeytinyağı üretiminin 2021'de 235 bin 727 ton iken 2022'de 421 bin 717 tona çıktığına dikkati çekerek, şunları kaydetti: "Art arda ikinci yıl şiddetli bir kuraklık yaşayan İspanya'da zeytinyağı üretiminde ciddi düşüş bekleniyor. 2021'de 1.4 milyon tonla dünya üretiminin bir numarası olan ülkede üretim 2022'de 680 bin tona geriledi, bu yıl ise 500 bin tona kadar gerileyebileceği ifade ediliyor. Durum Portekiz ve İtalya'daki yetiştiriciler için de pek parlak değil. Zeytin üretiminin azalması, sofralık zeytin ve yağ fiyatlarının da rekor seviyelere yükselmesine neden oluyor. Uluslararası Zeytin Konseyinin Mart ve Nisan aylarını kapsayan son çalışmasına göre, zeytinin kilosu 6 Euro olarak fiyatlandırılıyor. Bu da Şubat 2022'ye göre fiyatlarda en az yüzde 2'lik bir yükselişe işaret ediyor ancak her ne kadar 2022 üretimleri bakımından Türkiye şanslı görünse de içinde bulunduğumuz sezon açısından iklim koşullarının izlenmesinde ve temkinli olunmasında fayda var. Uzun vadede Türkiye zeytin ağaçlarını da gençleştirdiği ve yeni üretim teknolojilerini bu alanda kullandığı için Avrupa'da pazar payını büyütmeye aday."