ÇOCUKLUĞUN KIRIK DEFTERİ

27.11.2025 00:00

Enbiya Bakır / 'ZAFER' e Doğru
enbiyabakr @ icloud.com

Türkiye'de çocukların yaşadığı sorunlar yalnızca istatistiklerden ibaret değil; her bir rakamın arkasında ömrü daha başlamadan yaralanmış bir hayat, yarım kalmış bir umut ve sessizce büyüyen bir acı var. Bu ülkenin çocukları, çoğu zaman kendi çocukluklarını yaşayamadıkları bir gerçeğin içine doğuyor. Eğitim hakkı elinden alınan, okul yerine tarlaya gönderilen, kalem yerine kürek tutmak zorunda bırakılan milyonlarca çocuğun hikâyesi, toplumun en ağır yüklerinden biridir.

Çocukların yaşadığı sorunları konuşurken genellikle iyimser cümlelerin arkasına sığınıyoruz. Oysa gerçek çok daha sert, çok daha acı ve çok daha derindir. Ülkenin geleceğini belirleyecek olan çocukların büyük bir kısmı, ya okuyamıyor ya da okurken bile hayata bir adım geriden başlıyor. Bazıları okulun kapısından hiç giremiyor, bazıları da girdikleri okuldan yoksulluk yüzünden kopmak zorunda kalıyor. Bu tablo yalnızca bir eğitim sorunu değil; büyük bir toplumsal çürümenin, ihmalin ve adaletsizliğin fotoğrafıdır.

Türkiye'de eğitim hakkına ulaşamayan ya da ulaşıp tamamlayamayan çocukların sayısı azımsanmayacak kadar yüksek. Kırsal bölgelerde, mevsimlik tarım işçisi ailelerin çocukları, göçebe yaşamın içinde okula devam edemiyor. Şehirlerde ise yoksulluk ve sosyal sorunlar çocukların eğitim hayatını bir lüks haline getiriyor. Bazı çocuklar okula başlıyor fakat bir süre sonra ailelerinin geçim derdine destek olmak için eğitim hayatını bırakmak zorunda kalıyor.

Okula giden çocuklar bile eşitsizliğin ağır yükünü taşıyor. Yetersiz öğretmen kadroları, kalabalık sınıflar, donanımı yetersiz okullar ve fırsat eşitsizliği, çocukların eğitim yolculuğunu daha başlamadan sekteye uğratıyor. Bir şehirdeki çocuk kodlama öğrenirken, başka bir şehirdeki çocuk ders kitabına ulaşamadığı için okuma yazmayı bile tam öğrenemiyor.

Eğitim sistemi, bazı çocukları hayata hazırlarken bazılarını kaderine terk ediyor. Bu eşitsizlik büyüdükçe toplumun geleceği de kararıyor.

Çocuk yaşta çalışmak zorunda kalan çocukların sayısı her geçen yıl artıyor. Çocuk işçiliği, bu ülkenin en acı gerçeklerinden biri haline gelmiş durumda. Sokaklarda mendil satan, trafikte cama koşan, sanayide tornanın başında duran, tarlada kavurucu güneş altında çalışan çocuklar, çocukluklarını kaybediyor.

Bazı çocuklar sabah okul çantasını değil, ekmek parası peşine düşmek için sepetlerini hazırlıyor. Kimi 10 yaşında ağır makinelerle tanışıyor, kimi elleri çatlayana kadar tarlada çalışıyor. Çocukların omuzlarına yüklenen bu ağır sorumluluk, onları yalnızca eğitimden koparmıyor; aynı zamanda ruhsal ve fiziksel gelişimlerini de ciddi şekilde zedeliyor.

Toplumun ve devletin göremediği bu küçük bedenler, aslında büyük bir ekonomik çöküşün, sosyal adaletsizliğin ve ihmalin canlı tanıklarıdır.

Okuyamayan her çocuk, toplumun eksilen bir umududur. Bazı çocuklar ailesinin ekonomik durumu nedeniyle lise eğitimini bile tamamlayamıyor. Üniversite hayali kuranların büyük bir kısmı maddi imkânsızlıklar nedeniyle o hayali daha başlamadan bırakıyor.

Birçok çocuk için eğitim, geleceğe açılan kapı değil; geçim sıkıntısı nedeniyle kapanan bir kapı haline dönüşüyor. Bir çocuğun okuyamaması yalnızca bireysel bir kayıp değildir; o çocuğun gelecekte dokunacağı hayatların da yok olması demektir. O çocuk öğretmen olamayacak, doktor olamayacak, mühendis olamayacak. O çocuk içindeki yeteneği ortaya çıkaramayacak. Çünkü ona fırsat verilmedi.

Çocukların yaşadığı en derin travmalardan biri de istismar ve şiddet. Evde, okulda, sokakta ve dijital ortamda çocuklar ciddi risklerle karşı karşıya kalıyor. Ne yazık ki bazı çocuklar, en güvende olması gereken yerlerde bile yaralanıyor.

Cezasızlık, toplumsal sessizlik ve duyarsızlık bu acıların büyümesine neden oluyor. Çocukların yaşadığı travmalar ömür boyu kapanmayan yaralara dönüşüyor.

Sokakta büyüyen çocuklar ise toplumun en yaralı yüzü. Ailesi olmayan, ihmal edilen, suça sürüklenen ya da ekonomik gerekçelerle çalıştırılan bu çocuklar, soğuk kaldırımları yastık yaparak uyuyor. Onlara bakınca yalnızca bir çocuk değil, toplumun vicdanında büyük bir boşluk görüyorsunuz.

Bütün bu sorunlar göz önüne alındığında, Türkiye çocuklar konusunda büyük bir sınav veriyor. Eğitim politikaları güçlendirilmeden, çocuk işçiliği engellenmeden, sosyal destek mekanizmaları büyütülmeden ve çocuk odaklı bir adalet sistemi kurulmadan bu sorunlar çözülmeyecek.

Bir ülkenin gerçek kalkınması, gökdelenlerinde değil, çocuklarının yüzündeki gülümsemede ölçülür. Her çocuğun eşit, güvenli, sağlıklı ve umut dolu bir geleceğe sahip olması, bir tercih değil mecburiyettir.

Çocukları görmezden gelen bir toplum, geleceğini karanlığa mahkûm eder. Bu nedenle yapılacak ilk şey, çocukların sesini gerçekten duymaktır. Çünkü çocukların sessiz çığlıklarını duymadan hiçbir başarı gerçek değildir.