ORHANGAZİ'DE ESKI KIŞ GÜNLERİ

17.12.2024 00:00

Kış kokusu olur mu...?

      Olur tabii..niye olmasın....?

      İlkbaharın olur, taze otlar, çiçekler, çimenler, ötüşen kuşlar, kanatlanan kelebekler. Doğan kuzular . oğlaklar.. kaynaşan çocuklar, uyanan tabiat...

       Yaz aylarında da kokusu olur.

Sımsıcak güneş , masmavi deniz, tatil , geziler , bahçeler. tarlalar rengarenk yeryüzü.

         Sonbaharın kokusuda olur,

Sonbahar emeklerin toplandığı zaman dilimi , okula kavuşmalar,

Son umutlarla yepyeni başlangıçlar.

Kış hazırlıkları , eve odun almak ve kestirmek....odunları , imece usulü arkadaşlarla kuruluğa taşımakta çocukların göreviydi.

Köse l akaplı amca ,odunumuzu getirir, keserdi... miss gibi kokan meşe ve gürgen odunları....

        Çarçabuk geçen bu muhteşem üç mevsimden sonra,

Mevsimlerin kralı gelir çatar .

Çatar ki ne çatar..

Önce yüksek dağlara yağar.

Yaylalarda yaşayan yörükler çalışkandır. Kendilerini çoktan hazırlamıştır kışa...

Onların elleri ayakları hatta dudakları çatlaktır soğuktan......

KIŞ der ki...

Yüksek dağlardaki yörüklere....

_SÖYLEYİN....HABER SALIN....

AĞALARA......    .....   BEYLERE...

OVADAKİ OBALARA...YURTLARA...KIL ÇADIRDAKİ   BAŞI BÖRKLÜ HANLARA.....

GELİYORUM ...

GELİYORUM ...TEZ HAZIRLIK YAPILA...

         ya....işte böyle kış bile ayrım yaparsa halimiz nice olur.

     Ya Hakk.

Kış aylarının kokusu apayrıdır.

    Kısa günleri ile hanımların hamaratlığının ölçüldüğü günlerdi.

    Uzun geceler ise yalnızların geçmek bilmeyen saatleri...el işiyle uğraşanların çok iş çıkardığı akşamlardı.

      Soğuk..gri...siyah beyaz günleri renklendirmek   yine yetenekli i nsanlara düşerdi...Yetenekli ve hayat dolu ,yurdum insanı her şeyin kolayını bulur.Zorlukları eğlence yaparak aşardı...Teknoloji yoktu...mutluyduk...sırtında paltosu olmayan çocuk bile soğuktan kıpkırmızı olan yüzüyle okula neşeyle gelirdi...

Onda var bende yok diye bir hisler yoktu bizim zamanımızda.

Öğretmenlerimize Rahmete erenlere ,Rahmet sağ olanlara selamet dilerken hepsine çok saygılıydık.Devletimizin,bizi eğitmesi öğretmesi için seçtiği muhteşem insanlardı..

     Okul yolları ..örgü atkı eldiven bere..hırkalarımız annelerimizin eliyle ördüğü kıyafetlerdi...

Hele de kar yağdı mı değmeyin keyfimize......sımsıcak giyer , soğuk havalara aldırış etmezdik

Yıllardan 1962

      Altı yaşlarındaydım .Aylardan Ramazan ayı.

ve çok kar yağmıştı. Alışkanlık kazanalım diye, büyük küçük hepimiz temcite ( sahur ) kalkardık.Uzaklardan gelen ramazan davulunun sesi yaklaşınca babam...bir havlu ve bir miktar bahşişi bize verir..davulcu amca şimdi evin önüne gelir bunları verin derdi...Kapıyı açıp baktığımızda davulcu amca karlara bata çıka davulunu çala çala geldi...Kardan adam gibi olmuştu...hem dizlerini geçen kar, hem yoğun kar yağışı vardı.

Havluyu ve bahşişi verince. O da bize hem mani söyledi hemde ahenkle çalarak hepimizi sevindirdi...Eminim tüm komşularda hazırdı bekliyorlardı...huzur ve kar kokusu oluşmuştu bile.

( LÜTFEN, davul çalma işini, hiç değilse biraz öğrensinler .Belediyemiz Halk Dansları hocası değerli insan, Nubar Hanımdan ders alabilirler. ondan sonra müraacat etsinler...son yıllarda, dan dama dun.. dam dana dum. şeklinde çalmalar dan memnunmusunuz yoksa...???)

     Kar yağmaya başlayınca, tekerleme söylerdik..

KAR YAĞIYOR SİNE SİNE ,HAMZALI TEPESİNE..

    Evimizden bayıra doğru bakardım Çalılıklar hemen kar tutardı...O zamanlar fındıklı ve hamzalı köylüleri kestirme olsun diye dağdan giderlerdi köylerine.. At ...katır veya .eşek üzerinde gelir giderlerdi..Pazartesi günleride süt .yoğurt , tereyağ ve diğer satılık ürünlerini , pazara bu şekilde getiriyorlardı..Çalışkan insanlarımız.

    Annemden dinlemiştim.Mahalleli bir nine varmış.

Devamlı ,Tiridine bandım türküsü söyler.karşısına kim çıkarsa, cigara ister sana türkü söyliyeyim dermiş.Başlarmış tiridine bandım........

    O ninecik soğuk karlı bir günde,

aklına fındıklı daki akrabası gelmiş. Yola koyulmuş...birkaç kişi görüp geri dön desede dönmemiş...   taşlı bayırda ilerleyememiş veya yolunu kaybetmiş...

Bir daha nineyi gören olmamış.Ne köye ulaşmış ne de geriye dönmüş.Köylüler ve ilçedeki komşular aramışlar dağlarda...sonra ondan geriye kemikleri bulunmuş. O zamanlar dağda Andık Kurtları çokmuş. Allah rahmet eylesin...

   KIŞIN ABASIZ YAZIK AZIKSIZ YOLA ÇIKMAYIN...

NİNECIK GEÇ VAKİT YOLA ÇIKINCA OLANLAR OLMUŞ.

Kar yağdığında, en temiz yerden kar getiren annem...halıların üzerine yayar..biraz sonra sarı süpürgeyle süpürürdü.

   Anneannemin bahçesi çok büyüktü. Biz torunlar bahçede kardan adam yapar kartopu oynardık.Elimiz ayağımız donmadan içeri girmezdik...Içeride güm güm yanan bir soba...ıhlamur çayı...anneannem in meşhur yağlı kekikli çelebi zeytini ile kahvaltı ederdik.

o zamanlar orkent yakınlarında bağı vardı .onun üzümlerinden pekmez yapardı küplere...anneannem..

Bize kar helvası yapardı..kar üzerine pekmez dökülüp kaşıklanırdı.

     Yoğun kar yağışından sonra,gençler yolları kayak için hazırlarlardı...

Yaşlılar ise sıcak soba küllerini buralara döker ,camiiye giderken düşeriz diye korkarlardı.

    Akşamları tüm mahalle tozlanırdık , bizim evden 3..ev sonrası , Balıkçı Üzeyir ağaların eviydi..Metin Ildenizlerin evin önünden...taaa Tekke camiine kadar kayardık.

   Anneler ve teyzeler , uzun zeytin merdivenleri ile camii önüne kadar giderlerdi...Gülmek bayılmak serbest...

    Ildeniz ,Burucu, Hancı, Kılınç, Kurdaş, Bakırdanlı, Hanımşahlar,demirşahlar,terzi Mahmure teyze... Muslu,Türkan,Güzel,Bulaç,Kobaklar, Bakış ,Doğru aileleri ve unutmuş olabilirim tüm komşular...önce büyükler sonra çocuklar peşpeşe kayardık...Çığlık çığlığa kayar...geri dönerken güle oynaya , o yokuşu çıkmak bambaşka duygular çok güzel anılardı...Uludağ kayak pistleride neymiş.O kadar...

     Mahallenin delikanlıları başka yolda kayarlardı...Onlar daha bi ustalıkla ayakta kayıyorlardı. Biraz sertçe kartopu atarlardı...

     O zamanlar...erkekler evde oturmazdı.. illa kahvelerde vakit geçiriyorlardı. Sadece yaşlılar gidemezdi...

     O zamanlar avcılık çoktu...Bizde çocuktuk bilmiyorduk ki.. acaba bu hayvanın kuluçka dönemi mi...yavruları var mı....bilinmezmiydi....???

Görürdüm , bir sürü kuş vurmuş takmış beline geliyor amcalar..omzunda tüfekle.

    Küçük çocuklarda bahçelerde. Elek yardımıyla tuzaklar kurar .kuş yakalardılar.

Ayrıca erkek çocukları sapanla kuş avlarlardı.

      60 lı yıllarda, kar çok yoğun yağardı.Okula giderken tünel gibi açılmış yoldan giderdim. Orhanbey ilkokulu yolunda sol tarafta, Bahri hocamızın zeytinliği vardı ..orada çocuklar kar topu oynar, yokuş aşağı kayarlar..üstleri başları ıslak okula girerlerdi.

Anneannemin evinin karşısı da Zabit çavuşun zeytinliği idi...Orasıda oyun alanıydı...

Hatta 1920 lerde beri....oyun alanı...

     70 lı yıllarda büyümüştük, gençtik..Kar yağışları daha eğlenceli olurdu...

      İlk kar yağdığında büyüklerimiz, ilk kar yenmez kurtlu olur deyince elimizi sürmezdik.

Sonraki karda temiz yerlerden diş diş olmuş karları alıp yerdik.

Eve giren her çocuk bir kartopunu içeri alır, sobanın üstüne bırakır...Anne görene kadar kartopu çozlaya çozlaya erirdi.

Benim bildiğim 60 lı ve 70 lı yıllarda sularımız yağmur yağdığı zaman bulanır...

bildiğiniz çamur akardı...Karları kazanlara leğenlere doldurur eriyince o sularla çamaşır yıkardık...Suyu bekletir dibine çamur çökünce bulaşıkla kullanırdık...

Bazı mahalle çeşmelerinin suyu başka yerden geldiği için onlar çamur akmazdı...içmek için ordan taşırdık.

   Orhangazi'nin Hürriyet ,Tekke mahallelerinin bayır kesimlerinde oturan insanların , nasıl su taşıdığı ,bu gün gibi aklımda. Çilenin her halini yaşadı, o zamanın insanları...

Çamurlu su sorunu , Rahmetli Hayri Çoklar 'ın Belediye Başkanlığı süresinde çözülmüştü.Emegi geçen herkese minnettarız.

70 lı yılların başında çarşıda oturuyorduk..Şimdiki iş bankası karşısında...iki katlı evde..ev hala duruyor .Ev sahipleri ,Rahmetli Mehmet Gündüz abimlerle komşuyduk.

   Kar yolları doldurduğu zaman ,esnaflar...kardan adam yapar .kartopu oynarlarken muzip şakalarda yaparlardı.. pencereden izlerdik...

Bir kağıt paraya .ince ip bağlar , kar üstüne bırakırlardı. Üzerine de biraz kar atarlar ip görünmezdi....

Yoldan geçen vatandaş paraya doğru eğilince, ipi çekerler...vatandaş şaşırır...biraz tuhaf şaka da olsa yinede eğlenirlerdi...

   Ortaokul yıllarımızda...Yoğun kar yağışından. Yeniköy   den gelen öğrenciler 2.derse yetişirlerdi. Diğer uzak köylerden öğrenciler gelemezdi...

    Ilkokulda iken ,okulumuza her öğrenci odun taşırdı. Odun bitiyordu demekki...

Başka kurumlarada odun götürdüğümüz oluyordu.

Ilçemizde ,eskiden ara sokaklar toprak...bazı caddeler arnavut kaldırımı ( mahalleli tarafından yapılmış. )

Ana caddemiz asfalt gibi. asfaltı , belediye greyder i karları kürüyünce bozuluyordu.Çoğu yollara çakıl taşı dökülürdü. Karda yürümek zordu..

     80 lı yılların başlarında bir tarihte çok kar yağdı... Orhangazi'nin süpürgelik mevkiinde araçlar karda kaldılar...Halkımızdan yardım edenler olduysa da...zincir,su, yiyecek ,çocuk ihtiyaçları karaborsa olarak satılarak utançla anılıyor..

    Biz ne zaman değiştik .Ne zaman bencil olduk...ya 99 depreminde...bazi ihtiyaçlar uçuk fiyatlarla satılıp...deprem bölgesindeki insanların mücehver leri....dağıtılan ihtiyaçlar....yağma edilirken...insanlık nereye gitti...

     Yeteri kadar yağmur yağsın kar yağsın diyoruz da....

Doğayı kirletip...ruhumuzu kirlettikçe...ahlayıp vahlamaya lüzum yok...

Allahtan isterken yüzün olsun...

Dua ederken yüzün olsun..

Kış demek , fazlalalıkla masraf demek....Odun. kömür şimdilerde elektrik , doğalgaz...

      Eskiden mutluyduk diyoruz da...

Yemeği yiyene değil.

soğanı doğrayana ,

Tencereyi ateşe koyana bak,

Tencereye koyana bakma....

Eve taşıyan...    taşıyamayan adama bak....

      Eskiden lüzumsuz harcamalar yoktu..kışlıklarımızı annelerimiz örerdi..dikerdi...Ayakkabılar tamire giderdi... çoraplar bile yamanırdı...

      Sobanız yanarken üstünde güğümde su ısınır. Yıkanmaya ,Çamaşıra destek...olur.

Çay demlenir.Üzerinde yemek pişerdi...Fırınında her şey pişerdi...hem ısınır hem mutfak ocağı görevi görürdü.

Sadece o mu...? Borusuna takılan tel de çamaşırları kuruturduk.

Uzun kış geceleri üstünde veya fırınında kestane pişirirdik...

Mısır patlatırdık...

      Sobanız üzerinde birde tuğla olurdu....her odada soba yanmazdı. Iyice ısınan tuğlaya su döken annem, tuğladan buhar çıkarken temiz bir beze sarar ,yatak içlerine koyardı...Üşümeden uyurduk. Su torbası, elektrikli battaniye de neymiş efendim..?

   Uzun kış günlerinde , yakın komşu ve akraba ziyaretleri çok eğlenceli olurdu...

Çay, Çerez ,meyve derken, soğuk kış günlerinin unutulmaz içeceği   bozadır..

Sokaktan gelen bozaaaa sesiyle , herkes heyecanlanır..... bir sürahi dolusu boza alır paylaşırdık. Kimimiz tarçınla ...Kimimiz leblebiyle tüketirdik...Bol şifalı boza iyi gelirdi.

    Karlı günlerde , okuldan dönünce ayaklarımız çivi gibi olurdu...Annem yine tuğlayı ayaklarımızın altına koyar...biraz sonra ısınırdık.

     Maşınga soba üzerinde tıslayan ,çaydanlıktaki ıhlamur kokusu, dışarda lapa lapa yağan   ( o zamanlar kuş başı yağıyor ,diyorduk)

Kar , radyoda ,Orhan Boran ve Yuki ....kardeş cıvıltıları.. kokusu olmaz mı bunların....?

    Sokak hayvanlarına ve kuşlara , ihtiyaç sahiplerine bu soğuk kış günlerinde elimizden geleni yapmalıyız.

❄❄❄❄❄❄❄❄❄❄

Soğuk bir kış gününde...

Sıcak çaylarımızı yudumlayıp,

Eskiden yeniden konuşmak...

Eskimeyen arkadaşlıklarla,

Yepyeni çığır açan, dostlarla..

Soğuk bir kış gününde..

Kahvenin kırk yıllık hatırıyla...

Büyüklerimle.küçüklerimle...

Bir ara aralıkta kavuşmak üzere.

Yüreğiniz kış görmesin...

Selamlarım..Saygılarımla.