Üçüncü Göz Gazetesi: Zeytin Para Edecek mi? Zeytinyağı Piyasasında Ne Olacak?

Muharrem DEĞİRMEN /GÖZLEM
muharremdegirmen @ gmail.com

Zeytin üreticisinin bugünlerde en çok sorduğu soru belli: "Bu sene zeytin para edecek mi?"

Bu sorunun yanına bir de zeytinyağının kaderi ekleniyor: "Piyasalar nereye gider, fiyatlar ne olur?"

Benim kanaatim şu: Bu sezon zeytin üreticisi geçmiş yıllara göre biraz daha umutlu olmalı. Çünkü uzun bir aradan sonra üreticiye güven veren bir Marmarabirlik yönetimi sahada var. Ne yaptığını bilen, planlı, hesaplı bir yapı. En önemlisi de üreticinin alın terini koruma iradesi göstermekte.

Geçtiğimiz hafta Marmarabirlik Genel Müdürlüğü'nde düzenlenen basın toplantısına katıldım. Yönetim Kurulu Başkanı Ali Yıldız, yaptığı açıklamayla hem üreticinin yüreğine su serpti hem de piyasalara önemli bir mesaj verdi. Yıldız, "Vereceğimiz fiyat asla geçen yılın altında kalmayacak. Ama şov yapmak niyetinde de değiliz. Rasyonel veriler çerçevesinde hem Marmarabirlik'i hem üreticimizi kalkındıracak bir fiyatlandırma yapacağımızdan hiç kimsenin bir şüphesi olmasın" dedi.

Bu sözler öylesine söylenmiş bir temenni değil. Çünkü bu sezonun verileri de bunu destekliyor.

Bu yıl Türkiye genelinde zeytin rekoltesinde yüzde 50'ye varan düşüş bekleniyor. Özellikle Marmara ve Ege bölgelerinde kuraklık, yüksek sıcaklıklar ve zamansız yağışlar zeytin ağacını olumsuz etkiledi.

Geçen yıl 2,9 milyon ton olan zeytin üretiminin bu sezon yaklaşık 1,6–1,8 milyon ton seviyesine gerileyeceği tahmin ediliyor. Bu da arzın daralacağı, dolayısıyla fiyatların yukarı yönlü seyredeceği anlamına geliyor.

Zeytinyağında ise tablo biraz daha karmaşık. Türkiye genelinde bu sezon için yaklaşık 430-475 bin ton zeytinyağı üretimi bekleniyor. Ama kuraklığın etkisiyle özellikle yağ oranlarında ciddi kayıplar yaşanıyor. Uzmanlara göre "yok yılı" etkisi nedeniyle 2026 sezonunda zeytinyağında ciddi bir arz sıkışması yaşanabilir.

Bu tabloya bir de İspanya ve İtalya gibi üretici ülkelerdeki düşük rekolte beklentilerini ekleyince, dünya zeytinyağı fiyatlarının da artış yönünde olduğu görülüyor. Nitekim Eylül itibarıyla dünya piyasalarında sızma zeytinyağı ortalama 9–10 dolar bandına kadar yükselmiş durumda.

Bu şartlarda, üretici açısından en önemli güvence Marmarabirlik.

Burada dikkat çeken bir diğer nokta, kurumun fiyat politikasında "şov değil denge" vurgusu yapması. Çünkü üretici kadar, kooperatifin sürdürülebilirliği de önemli. Fiyatın sadece yüksek açıklanması değil, ödenebilir ve piyasa gerçeğiyle uyumlu olması da değerli.

Ali Yıldız'ın açıklamalarındaki "rasyonel veriler çerçevesinde" vurgusu bu yüzden önemliydi. Bu, duygusal ya da popülist değil, ekonomik temele dayalı bir fiyat politikasının sinyalidir.

Ve Zeytinyağında Kritik Dönemeç…

Zeytinyağı piyasasında ise tablo hem fırsat hem risk barındırıyor.

Geçen sezon zeytinyağı fiyatları yer yer 300 TL'nin üzerine çıkmış, iç piyasada ciddi bir maliyet baskısı yaratmıştı.

Bu yıl kuraklık nedeniyle üretim düşerken, döviz kuru ve ambalaj maliyetleri de fiyatları yukarı çekmeye devam ediyor.

Uzmanlara göre, önümüzdeki aylarda zeytinyağı fiyatlarında %20-30 arasında bir artış yaşanması olası.

Burada üreticinin kazançlı çıkması için iki temel şart var:

Birincisi, kaliteli ürün üretmek. İkincisi, ürününü doğru kanaldan değerlendirmek.

Marmarabirlik gibi kooperatif yapılar bu noktada kritik öneme sahip.

Çünkü piyasa istikrarı sağlayan, üreticiyi aracılara mahkûm etmeyen tek sistem hâlâ bu birliklerdir.

Bu sezon üretici açısından en önemli konu, kaliteyi korumak ve ürününü zamanında teslim etmek olacak.

Zeytinde dane kalitesi, yağ oranı ve sıkım zamanı bu sene her zamankinden daha belirleyici. Çünkü yüksek fiyatın yolu yüksek kaliteden geçiyor.

Diğer yandan, "yok yılı" olarak değerlendirilen bu dönemde, üreticinin elindeki ürünün değeri katlanarak artabilir.

Ama bu artışı fırsata çevirmek için planlı hareket etmek şart.

Üreticinin elinde şu üç koz var:

1. Rekolte düşüklüğü nedeniyle arz daralıyor.

2. Dünya piyasalarında fiyatlar artıyor.

3. Marmarabirlik güçlü bir alım politikasıyla piyasada istikrar sağlıyor.

Bu üç unsurun bir araya geldiği bir sezonda üretici kaybetmez. Tam tersine, emeğinin karşılığını alma şansı yakalar.

Bu yıl zeytin para edecek mi?

Evet, etme ihtimali yüksek.

Ama bu "kendiliğinden" olmayacak.

Kooperatif disiplini, üretici bilinci ve piyasa takibi bir araya gelirse bu sezon kazanan üretici olur.

Yıllardır söylüyorum:

Zeytin yalnızca bir ürün değil, bir medeniyetin, bir emeğin sembolüdür.

O yüzden bu sezonun tek hedefi fiyat değil, güven ve sürdürülebilirlik olmalı.

Ve bu güvenin adı, bugün için Marmarabirlik'tir.

Muharrem DEĞİRMEN /GÖZLEM / diğer yazıları