Bu kafayla gidilirse üretim düşer, fiyatlar artar!

10.03.2023 13:05

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Yaş Meyve ve Sebze Sektör Kurulu, domatese ihracat yasağının üretimi vuracağını, düşen rekoltenin fiyatları daha da artıracağını belirtti. Kurul, domateste fiyat yüksekliğinin nedeninin girdi maliyetleri olduğuna işaret etti. Türkiye en yüksek miktarda domatesi Mart ve Nisan aylarında ihraç ediyor.

Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından geçen hafta domates ihracatına getirilen yasağın üreticilere zarar vereceği ve büyük bir özveri ve emek harcanarak kazanılan ihracat pazarlarda kalıcı tahribata neden olacağı belirtildi. İhracatçılar, kararın gözden geçirilmesi istedi. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Yaş Meyve ve Sebze Sektör Kurulu'ndan yapılan yazılı açıklamada, Tarım ve Orman Bakanlığı'nın 'gıda arz güvenliğinin ve fiyat istikrarının sağlanması' amacıyla domates ihracatını 14 Nisan'a kadar yasakladığı bildirildi.

FİYATTAKİ ARTIŞIN NEDENİ GİRDİ MALİYETLERİ

Açıklamada halihazırda hem yurtiçi talebi, hem de ihracatı karşılayacak miktarda üretim olduğu belirtilerek, Türkiye'nin domates ihracatının, yurtiçi fiyat artışına etki etmesinin söz konusu olmadığı ifade edildi. Domates ve diğer tüm gıda ürünlerindeki fiyat artışının temel nedeninin girdi maliyetlerinin yükselmesi olduğu vurgulanan açıklamada şu görüşlere yer verildi:

• İhracat kısıtlaması en başta üreticileri olumsuz etkileyecektir. Üretimdeki düşüş fiyatların yani enflasyonunun daha da artmasına neden olacaktır.

• Mevsim olarak havanın da ısınmasıyla domates arzının yükseleceği bir dönemdeyiz.

• Nisan-Mayıs döneminde üreticilerin ürün kaybı, bakımsızlık veya seralardaki ürünün sökülmesiyle üretim mevsim normallerinin altına düşecektir. Dolayısıyla üreticiler ağır zarar görürken fiyatlar mevsim normallerinin de üstüne çıkacaktır.

YURT DIŞI PAZARLAR KAYBEDİLİR

• Yıllarca rakip ülkelerden güçlükle elde edebildiğimiz pazarların bir günde kaybedilmesi söz konusudur. Bu pazarların kaybı bir sonraki senenin üretim planlamasını ciddi şekilde olumsuz etkileyecektir.

• İhracatta verilen taahhütler yerine getirilemeyeceği için bir takım mağduriyetler ortaya çıkacak, ekonomimiz olumsuz etkilenirken aynı zamanda müşterilerimizle güven problemi yaşamamıza neden olacaktır.

• Rakip ülke tedarikçileri, özel ve uzun süreli anlaşmalar yapmadan ürünlerini vermeyeceklerdir. Bağlayıcı olmak için durumu fırsata çevireceklerdir.

• Yabancı zincir marketler Türkiye'deki ihracatçılara ve üreticilere ağır sorumluluklar yüklemiştir. Yeniden izin verildiğinde ihracat yapacak maddi güçte ihracatçı sayısı ciddi oranda azalacaktır. Ayrıca devam etmeyen faaliyette ticari alacaklar ciddi tahsilat kaybına neden olacaktır. Hali hazırda tahhüt edilmiş işletmelerde yabancı marketlere hazırlanmış ürünlerin yasak kapsamına girmesi milyonlarla ifade edilen değer kaybına yol açacaktır.

• Öte yandan deprem felaketi nedeniyle ağır tahribat gören Hatay, Adıyaman bölgesinden seralarda ve ihracat sürecinde on binlerce işçi istihdam edilmekte, bu istihdam bir nebze yaralara merhem olmaktadır. Bu durumda çalışamayan işletmeler işçilerini çıkarmak zorunda kalacak ve yara daha da ağırlaşacaktır.

• Tüm bu nedenlerle alınan karanın yeniden gözden geçirilerek bir an önce üreticiyi ve ihracatçıyı rahatlatacak adımların atılmasını bekliyoruz.

GEÇEN YIL ÜRETİM DÜŞTÜ

Türkiye'de 2019'da 12 milyon 841 bin ton olan domates üretimi, pandemiye rağmen 2020'de 13 milyon 204 bin tona çıktı. Üretim 2021'de 13 milyon 95 bin, 2022'de ise 13 milyon tona geriledi. Öte yandan Türkiye geçen yıl 377 bin ton domates ihraç etti, karşılığında 526.5 milyon dolar döviz getirisi sağladı. 2021 yılı ihracat geliri 622.3 milyon dolardı. Bu yıl Ocak-Şubat aylarında 127.4 bin tonluk ihracat karşılığında 103 milyon dolar kazanç sağlandı. Domateste ihracatın en fazla gerçekleştiği aylar ise Mart ve Nisan... 2021 yılında bu iki ayda 92.5 bin ton, 2022'de ise 107.2 bin ton ihracat yapılmıştı. İhracat yaz aylarında azalıyor. Avrupa'daki enerji krizinin etkisiyle bu yıl Ocak ve Şubat aylarında rekor ihracat gerçekleşmişti. Sektörün bu yıl Mart ve Nisan aylarında da rekor ihracata imza atması bekleniyordu.