Tarımda büyük kayıp

05.11.2025 10:03

Ülkemizde, bitkisel üretimin bir önceki yıla göre azalacağı tahmin edildi. Türkiye İstatistik Kurumu'nun, Tarım ve Orman Bakanlığı'nın topladığı verilere dayanarak yayımladığı bültene göre, tahıl ürünleri üretim miktarı 2025'te bir önceki yıla göre yüzde 12,4 oranında azalarak yaklaşık 34,2 milyon tahmin edildi.

Tahıl üretiminde bir önceki yıla göre, buğday üretimi yüzde 13,9 oranında azalarak, 17,9 milyon ton, arpa üretimi yüzde 25,9 oranında azalarak 6 milyon ton, çavdar üretimi yüzde 20,9 oranında azalarak yaklaşık 2023 bin ton, mısır üretimi ise yüzde 4,9 azalarak 8,5 milyon ton olacağı öngörüldü.

Tarımda büyük kayıp: 2025 ikinci tahminlerde sert düşüş

Türkiye İstatistik Kurumu'nun "Bitkisel Üretim 2. Tahmini, 2025" bültenine göre, tahıl ürünleri üretimi 2025'te bir önceki yıla göre yüzde 12,4 azalarak yaklaşık 34,2 milyon tona gerileyecek. Aynı bültende sebze üretimi yüzde 0,8 düşüşle 33,3 milyon ton; meyveler, içecek ve baharat bitkileri ise yüzde 30,4 gibi sert bir daralmayla 19,8 milyon ton düzeyinde öngörülüyor. Bu tablo, 2024'teki gerçekleşmelerin üzerine gelen belirgin bir küçülmeyi işaret ediyor.

• Tahıllar: 2025'te 34,2 milyon ton; yıllık değişim −%12,4. Alt kalemlerde buğday 17,9 milyon ton (−%13,9), arpa 6,0 milyon ton (−%25,9); mısır ise 8,5 milyon tonla +%4,9 artışta.

• Sebzeler: Toplam 33,3 milyon ton; yıllık değişim −%0,8. Domateste −%7,6; karpuzda +%8,3; kuru soğanda +%2,6.

• Meyveler (içecek ve baharat bitkileri dâhil): 19,8 milyon ton; yıllık değişim −%30,4. Elma, şeftali, kiraz ve üzümde belirgin düşüş beklentisi öne çıkıyor.

• 2024 tabanı: 2024 yıl sonu gerçekleşmeleri referans alınmış; 2025 tahminlerindeki yüzdesel değişimler bu tabana göre hesaplanmış.

ZEYTİN VE ZEYTİNYAĞI: KAYIP TABLOSU

• 2025'te zeytin: zeytin üretiminin geçen yıla göre yüzde 34,7 azalması bekleniyor. Bu, meyve grubundaki genel düşüşün içinde en çarpıcı kalemlerden biri.

• 2024 zeytin referansı: 2024'te dane zeytin üretimi 2,9 milyon tondu (2023'e göre güçlü bir toparlanma sonrası). 2025'teki −%34,7'lik düşüş, bu seviyeden belirgin bir geri çekilmeye işaret ediyor.

• 2025–26 sezonu için toplam 2,45 milyon ton zeytin; bunun 740 bin tonu sofralık, 1,71 milyon tonu yağlık; geniş çerçevede yaklaşık 310 bin ton zeytinyağı üretimi bekleniyor. Bu sezon 'yok yılı' olarak nitelendiriliyor.

• Resmî kurum vurgusu: Tarım ve Orman Bakanlığı, rekolte tespitlerinin Bakanlık koordinasyonunda yapıldığını ve duyuruların bu çerçevede gerçekleştirildiğini belirtiyor. İl müdürlükleri de yerel komisyon çalışmalarını tamamladı.

Verilere eşlik eden değerlendirmeler ve sektör paydaşlarının açıklamaları; kuraklık, aşırı sıcaklık, dolu ve don olayları gibi iklimsel etkiler ile periyodisite (özellikle zeytinde "var–yok yılı" döngüsü) ve maliyet baskılarını ana belirleyiciler olarak öne çıkarıyor. Zeytinde bu doğal periyodisiteye 2025 sezonunda olumsuz hava koşullarının da eklendiği belirtiliyor.

Özet tablo (resmî verilere dayalı)

• Tahıllar (2025): 34,2 milyon ton, yıllık −%12,4. Buğday 17,9 milyon ton (−%13,9), arpa 6,0 milyon ton (−%25,9), mısır 8,5 milyon ton (+%4,9).

• Sebzeler (2025): 33,3 milyon ton, yıllık −%0,8.

• Meyveler+İçecek+Baharat (2025): 19,8 milyon ton, yıllık −%30,4. Zeytin yıllık −%34,7.

• Zeytin (2024 gerçekleşme): 2,9 milyon ton dane zeytin.

• Zeytin–zeytinyağı (2025–26 sezon tahmini): 2,45 milyon ton zeytin; 740 bin ton sofralık; 1,71 milyon ton yağlık; ~310 bin ton zeytinyağı.

MEYVE VE SEBZEDE DE AZALIŞ

Aynı azalış, meyve ve sebzede de öngörüldü. Sebze ürünleri üretim miktarının 2025 yılında bir önceki yıla göre yüzde 0,8 azalarak yaklaşık 33,3 milyon ton olacağı tahmin edildi. Sebzeler grubu ürünlerinden karpuzda yüzde 8,3, kuru soğanda yüzde 2,6, kavunda yüzde 17,5 oranında üretim artışı; domateste yüzde 7,6, salçalık kapya biberde yüzde 6,3, taze fasulyede yüzde 8,3 oranında üretim azalışı olacağı tahmin edildi. Meyveler, içecek ve baharat bitkileri üretim miktarının 2025 yılında bir önceki yıla göre yüzde 30,4 oranında azalarak yaklaşık 19,8 milyon ton olacağı tahmin edildi

Türkiye İstatistik Kurumu, 2025 yılı Bitkisel Üretim 2. Tahminini açıkladı. Üretim miktarlarının, 2025 yılı ikinci tahmininde bir önceki yıla göre tarla ürünleri olan tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerde (yem bitkileri hariç) yüzde 10,4, sebzelerde yüzde 0,8, meyveler, içecek ve baharat bitkilerinde yüzde 30,4 oranında azalacağı tahmin edildi. Buna göre, yaklaşık üretim miktarlarının tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerde 67,1 milyon ton, sebzelerde 33,3 milyon ton, meyveler, içecek ve baharat bitkilerinde ise 19,8 milyon ton olarak gerçekleşeceği öngörüldü.

Tahıl üretiminin 2025 yılında bir önceki yıla göre azalacağı tahmin edildi

Tahıl ürünleri üretim miktarlarının 2025 yılında bir önceki yıla göre %12,4 oranında azalarak yaklaşık 34,2 milyon ton olacağı tahmin edildi. Bir önceki yıla göre, buğday üretiminin %13,9 oranında azalarak 17,9 milyon ton, arpa üretiminin %25,9 oranında azalarak 6 milyon ton, çavdar üretiminin %20,9 oranında azalarak yaklaşık 203 bin ton, yulaf üretiminin %22,3 oranında azalarak 303 bin ton, mısır üretiminin ise %4,9 artarak 8,5 milyon ton olacağı öngörüldü.

Kuru baklagiller grubunda nohut, kuru fasulye ve kırmızı mercimek üretiminin sırasıyla 406 bin ton, 247 bin ton ve 230 bin ton olacağı tahmin edildi. Yumru bitkilerden patatesin ise bir önceki yıla göre %13,0 oranında azalarak 6 milyon ton üretileceği tahmin edildi. Yağlı tohumlardan soya üretiminin %17,4 oranında azalarak yaklaşık 149 bin ton, ayçiçeği üretiminin ise %17,6 oranında azalışla yaklaşık 1,8 milyon ton olacağı öngörüldü. Şeker pancarı üretiminin %4,1 oranında azalarak 21,5 milyon ton olarak gerçekleşeceği tahmin edildi.

Sebze üretiminin 2025 yılında bir önceki yıla göre azalacağı tahmin edildi

Sebze ürünleri üretim miktarının 2025 yılında bir önceki yıla göre %0,8 azalarak yaklaşık 33,3 milyon ton olacağı tahmin edildi. Sebzeler grubu ürünlerinden karpuzda %8,3, kuru soğanda %2,6, kavunda %17,5 oranında üretim artışı; domateste %7,6, salçalık kapya biberde %6,3, taze fasulyede %8,3 oranında üretim azalışı olacağı tahmin edildi.

Meyve üretiminin 2025 yılında bir önceki yıla göre azalacağı tahmin edildi

Meyveler, içecek ve baharat bitkileri üretim miktarının 2025 yılında bir önceki yıla göre %30,4 oranında azalarak yaklaşık 19,8 milyon ton olacağı tahmin edildi. Meyveler grubunda, bir önceki yıla göre elmada %48,3, çilekte %1,9, şeftalide %46,1, nektarinde %44,1, kirazda %70,6, üzümde %24,5 üretim azalışı öngörüldü. Turunçgil meyvelerinden mandalinada %7,1 oranında üretim artışı beklenirken, portakalda %15,0, limonda %34,8 oranında üretim azalışı öngörüldü. Sert kabuklu meyvelerden fındıkta %38,5, cevizde %38,1, Antep fıstığında %61,1 oranında üretim azalışı olacağı tahmin edildi. Geçen yıla göre muz üretiminin %1,6, zeytin üretiminin ise %34,7 azalacağı öngörüldü.

ÖZEL HABER-MUHARREM DEĞİRMEN – 3. GÖZ HRA