Tarihi rekor, tarihi yoksulluk

12.12.2023 11:31

Türkiye'de otomobil ve hafif ticari araç satışı, yılın 11 ayında 2022'nin aynı dönemine göre yüzde 60.8 artarak 1 milyon 73 bin 982 adet oldu ve tüm zamanların yıllık rekoru kırıldı. MESS grup toplu iş sözleşmesi (TİS) kapsamında 150 bin işçiye sefalet dayatan patronlar, otomotiv satışlarında yeni bir rekora imza attı. Türkiye'de otomobil ve hafif ticari araç satışı, yılın 11 ayında 2022'nin aynı dönemine göre yüzde 60,8 artarak 1 milyon 73 bin 982 adet oldu ve tüm zamanların yıllık rekoru kırıldı.

Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneğinin (ODMD) kasım ayı verilerine göre, Türkiye otomobil ve hafif ticari araç toplam pazarı, ocak-kasım döneminde yıllık bazda yüzde 60,8 büyüdü. Böylece Türkiye otomotiv pazarı tarihinde ilk kez 1 milyon rakamı aşılarak 1 milyon 73 bin 982 satışa imza atıldı. Daha önce en yüksek satış 983 bin 720 adetle 2016 yılında yapılmıştı.

Bu yılın 11 ayında otomobil satışları yüzde 66,2 artarak 840 bin 925, hafif ticari araç satışları ise yüzde 43,7 yükselişle 233 bin 57 adet oldu. Kasım ayı özelinde bakıldığında ise otomobil ve hafif ticari araç satışları geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 39,8 artarak 115 bin 40'a yükseldi. Geçen ay otomobil satışları yüzde 54,4 artışla 91 bin 424, hafif ticari araç satışları da yüzde 2,3 yükselerek 23 bin 616 olarak kayıtlara geçti.

10 YILLIK ORTALAMA SATIŞLAR

Otomobil ve hafif ticari araç satışları 10 yıllık kasım ayı ortalamasına göre yüzde 42,6 artarken, artış oranı otomobilde yüzde 47,8, hafif ticaride ise yüzde 25,5 oldu.

Otomobil pazarı segmentlere göre değerlendirildiğinde, pazarın yüzde 89'unu vergi oranları düşük olan A, B ve C segmentlerindeki araçlar oluşturdu. Gövde tiplerine göre bakıldığında en çok tercih edilen gövde tipi SUV otomobiller oldu. SUV otomobilleri sedan ve hatchback araçlar takip etti.

MOTOR TİPİNE GÖRE SATIŞLAR

Otomobil satışlarında motor tipine göre bakıldığında benzinli araçlar 561 bin 53 adetle yüzde 66,7 pay aldı. Dizel otomobil satışları 121 bin 511'le yüzde 14,4 paya sahip olurken, otogazlı otomobil satışlarının payı 9 bin 247 ile yüzde 1,1 oldu.

Hibrit otomobiller pazardan 89 bin 13 satışla yüzde 10,6 pay alırken, 11 ayda 60 bin 101 rakamına ulaşan elektrikli otomobil satışlarının pazardan aldığı pay yüzde 7,1 olarak gerçekleşti.

İŞÇİ BAŞINA KÂRDA ARTIŞ

MESS kapsamında yer alan Koç Holdinge bağlı otomotiv fabrikaları Ford ve TOFAŞ, 2023 yılının ilk 9 ayında net kârını arttırmıştı.

Geçtiğimiz yılın ilk 9 ayında 10 milyar 322 milyon lira net kâr elde eden Ford Otosan'ın 2023 yılı ilk 9 aylık döneminde elde ettiği kâr 25 milyar 94 milyon liraya yükselmiş, 2023 yılının ilk 9 ayında işçi başına elde ettiği net kâr 1 milyon 58 bin lira olmuştu. Buna göre Ford Otosan 2023 yılında bir işçi başına ayda 117 bin lira net kâr elde etti. Ford Otosan'ın 2022 yılının ilk 9 ayında işçi başına elde ettiği kârı 493 bin 615 liraydı.

Bursa'da üretim yapan TOFAŞ da net kârını 2023'ün ilk 9 ayında geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 146,1 artırmıştı. Net kârı 12 milyar 465 milyon 509 bin TL olan TOFAŞ'ın işçi başına net kârı 3 milyon 7 bin lirayı bulmuştu. Çıplak ücretleri hesaplandığında işçilerin 2023'ün ilk 9 ayında toplam kazancı ise 125 bin lira civarında.

SENDİKALAR NE İSTEDİ?

Türk Metal, Birleşik Metal-İş ve Özçelik-İş ile patron sendikası Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası (MESS) arasında yapılan grup toplu iş sözleşmesi görüşmelerinde sendikaların sunduğu taslaklar şu şekildeydi:

Türk Metal'in MESS'e sunduğu taslağa göre 65 TL'nin altında olan saat ücretleri 65 TL'ye çekilecek. Ardından tüm ücretlere ilk 6 için yüzde 80 zam, 20 yılla sınırlı olmak üzere, her kıdem yılı için saat ücretine 3 TL artış yapılacak. Diğer aylarda ise enflasyona dayalı zam yapılacak. Sosyal haklara ise yüzde 150 artış yapılacak. Toplam zam oranını yüzde 119,05 olarak duyuran Türk Metal eylül ayından itibaren ise 5 bin lira avans talep etti.

Türk Metal'le aynı taslağı açıklayan Özçelik-İş'in taslağında ek olarak vergi dilimlerinin yüzde 15'inin MESS tarafından karşılanması ve tamamlayıcı sağlık sigortasının aile bireylerini de kapsaması maddeleri yer aldı.

Birleşik Metal-İş ise taslağında en düşük ücret alan metal işçisinin saat ücretinin 65 TL'ye çekilmesi, 2,5 lira kıdem zammı. Yüzde 30'u önden (mahsuplaşma) olmak üzere toplamda yüzde 140,5 zam talepleri yer aldı.

Türk Metal ve Özçelik-İş ile MESS arasında mutabakata varılan brüt 4 bin 750 TL avans maddesi 10 Ekim'de yapılan ikinci toplantıda tutanak altına alınmıştı. Yüzde 30 zammı önden isteyen Birleşik Metal-İş ise avans miktarında anlaşma sağlayamamıştı. Birleşik Metal-İş üyesi işçiler fabrikalarda 1 saat iş bırakma eylemine başlamıştı.

MESS DAHA FAZLA HAK KAYBI DAYATTI

MESS'in önerdiği maddeler arasında ise şunlar yer almıştı:

Çalışma sürelerine ilişkin MESS denkleştirme uygulamasının toplu iş sözleşmesinde yer almasını ve denkleştirme süresinin 4 ay olarak uygulanmasını talep etti. MESS ayrıca 4 ay içinde çalışılmayan zamanlar için de telafi çalışması yaptırılabilmesinin TİS'e eklenmesini istedi.

MESS, iş kazası ve meslek hastalığı, hastalık ve analık hali gibi bazı zorunlu durumlar dışında kalan devamsızlık halleri istisna olmak üzere, devamsızlık yapılan günler göz önünde bulundurularak, ikramiyelerin kesinti yapılarak eksik ödenmesini, yapılan kesintilerin de bir fonda toplanmasını istedi.

Hafif işlerde çalışabilir raporu olanlardan, işveren tarafından önerilen işi kabul etmeyenlerin, iş akitlerinin ihbar tazminatı ödenmeksizin kendileri tarafından feshedilmiş sayılmasını talep eden MESS ayrıca deneme süresinin 2 aydan 4 aya çıkarılmasını isteyerek, ödemeler konusunda da yeniden değerlendirme yapmak istediklerini söyledi.

İç yönetmeliğe ilişkin değişiklikler de talep eden MESS, mazeretsiz çalışılmayan durumlarda ücret kesim cezası uygulanmasını istedi.

MESS ayrıca 3 yıllık sözleşme dayattı.

22 Kasım'da yapılan son görüşmede tarafların anlaşamaması üzerine uyuşmazlık tutanağı tutularak süreç ara bulucuya devredildi.

OTOMOTİV İŞÇİSİ ASGARİ ÜCRETLİ!

Asgari ücretli bir işçinin saat ücreti brüt 59,62 TL iken, MESS grup sözleşmesi kapsamında olan iş yerlerinde ise işe yeni giren işçilerin ücreti asgari ücretin sadece yüzde 8 fazlasına denk geliyor. Toplu sözleşmede belirlenen 'asgari ücretin yüzde 8 fazlası' uygulamasına göre işe yeni girecek olan bir metal işçisinin saat ücreti brüt 64,38 TL olurken; metal fabrikalarında kıdemi 10 yıla kadar olan pek çok işçinin saat ücreti bu rakamın altında.

Birleşik Metal-İş'in 2019-2021 dönemi MESS grup sözleşmesi sürecinde hazırladığı "Metal işçisinin gerçeği" başlıklı rapora göre, 2010 yılında metal iş kolunda ortalama ücret brüt 1393 TL iken asgari ücret brüt 729 TL'ydi. Yani iş kolundaki ortalama ücret asgari ücretten yüzde 91 fazlaydı. 2023'te ise metal iş kolundaki ortalama ücret asgari ücretin sadece yüzde 8 fazlası. Verilere göre metal işçilerinin bu dönemde asgari ücretle kıyaslandığında kaybı 83 puan oldu. Bir başka deyişle metal işçilerinin ücretlerinde 2010'dan bu yana yaşanan kayıp neredeyse bir asgari ücret seviyesinde oldu.