Havza Yönetimine geçilip, kuraklık yönetim planları uygulanmalı

13.03.2025 11:37

Son olarak İznik Gölü'nden tarımsal sulama yasaklandı, Göletlerde su kısıtlaması başladı. Geçen yıllarda Aydın, Denizli, Adana'dan sonra Bursa'daki tarımsal sulama kısıtlaması kuraklık tehdidinin arttığını ortaya koyuyor.

Ülkemiz yarı kurak bir iklim kuşağında bulunuyor. İklim değişikliği etkisiyle ülkemizin belirli bölgelerinde yaşanan bölgesel kuraklıklar arttı. Bu bölgesel kuraklıklar son dönemde Trakya'dan Marmara, Ege ve Doğu Akdeniz bölgesine kadar uzanan şeritte daha sık ve şiddetli yaşanmaya başlandı.

2023 'de Aydın ve Denizli'de 2024'te Adana'da bu yıl da birkaç gün önce Bursa, İznik'te tarımsal sulamaya kuraklık kısıtlaması getirildi. Bu günlerde basına yansıyan haberlerde İznik gölünden su çekiminin yasaklandığı ve aynı havzadaki Çakırlı ve Çavuşköy Göletlerinde de sulama suyu kısıtlamasına gidildiği yer aldı.

Kuraklık nedeniyle Aydın ve Denizli Valiliği 2021 yılında olduğu gibi 2023 yılı için de "Kısıtlı Sulama Programı" uygulayacak. Bu kapsamda Büyük Menderes Havzası'nda üretim sezonunda çiftçilere hangi ürünü ekerlerse eksinler sadece 2 defa su verilmesine karar verildi.

İznik Gölünde son 10 yıldır su azalıyor

Bölgede yaşanan kuraklık etkisiyle İznik Gölü'nü besleyen su kaynakları azalıyor. Bölgede azalan yağışlar artan buharlaşma nedeniyle İznik Gölü'ne giren toplam su miktarı yetersiz kalıyor ve su açığı artıyor. Elde edilen verilere göre son 10 yıldır İznik Gölünün su seviyesi sürekli olarak düşüyor. Bu düşüşün son 15 yıldır 2 metreye ulaştığı görülüyor.

Gölün minimum işletme kotu 83,30 metre olmasına rağmen, 28 Şubat 2025 itibarıyla su seviyesi 82,80 metreye kadar düştü. Bu durum, gölden su çeken pompaların işlevsiz hale gelmesine ve tarım arazilerine sulama suyu verilememesine neden olacak.

DSİ tarafından bölgede yapımı sürdürülen İznik Barajı'nın tamamlanmasıyla 6 bin 100 hektar arazi sulanacak, aynı zamanda İznik ilçe merkezi ve çevresinin ihtiyacı olan yıllık 5,99 milyon metreküp içme ve kullanma suyu ihtiyacı karşılanacak.

Türkiye'nin beşinci büyük doğal gölü olan İznik Gölü 298 km2 'lik yüzölçümü ile Marmara Bölgesi'nin de en büyük gölüdür. 1384 km2 drenaj alanından toplanan ve Kocadere, Kıran dere, Çınarlık dere, Küçükköy dere, Cevizlik deresi, Karasu deresi, Derbent dere, Gölayağı deresi gibi birçok dere vardır. Gölün bu akarsular haricinde dipteki karstik kaynaklar ve yağmur suları ile de beslendiği düşünülmektedir.

Marmara Havzası Kuraklık Yönetim Planı hazır

Marmara Havzası Kuraklık Yönetim Planı ile Marmara Havzası'nın su bütçesi ve kuraklığa karşı hassasiyeti göz önünde bulundurularak, entegre havza yönetimi yaklaşımı ile kuraklığın ve su kıtlığının üretim kaynaklarına ve sosyo-ekonomik hayata olumsuz etkilerinin azaltılması, havzadaki kısıtlı su kaynaklarının akılcı ve sürdürülebilir kullanımının sağlanması için hazırlandı.Bu planda Marmara Havzası ölçeğinde kuraklık öncesinde, esnasında ve sonrasında yapılacak çalışmalar ve alınması gereken tedbirler ortaya konuyor

2023 yılında yayınlanan Marmara Havzası Kuraklık Yönetim Planında "kuraklık açısından İznik Gölü Alt Havzası 2025-2049 yılları arasında çok riskli olarak görülmektedir.

Çözüm ilave su temininde değil suyun verimli yönetiminde aranmalı

İznik Gölü'nün su seviyesinin son 10 yıldır sürekli azalması sorunun sürdürülebilir çözümü için havzada ilave su temininin yanısıra daha etkin ve verimli su yönetimini gerekli kılmaktadır.

DSİ göldeki su azlığı sorununun çözümü için "Bursa-İznik Gölü havzasının su bütçesinin korunmasına yönelik derivasyon alternatiflerinin araştırılması" ve "İznik Gölü'nden ilave içme-kullanma suyu teminine yönelik planlama mühendislik hizmetleri" sözleşmeleri geçen yıl imzalanmıştır. Bunun yanısıra sulama ve içmesuyu amaçlı İznik Barajı yapımı sürmektedir.

Su kullanıcıları arasında gerilim oluşuyor

Bölgesel kuraklık nedeniyle, İznik Gölünden ve havzadaki göletlerden yapılacak olan sulamada kısıtlı sulama programına geçilmesi özellikle çiftçilerin tepkisini doğurmuştur. Bu durum gölden sanayi tesislerinin kullanımına ayrılan suyun tahsisinin ve yeraltısuyundan yapılan çekimlerin de sorgulanmasını getirmiştir. Sorunun çözümü için öncelikle havza ölçeğinde bütünleşik su yönetimine geçilmelidir.Bu kapsamda İznik gölü gölü alt havzasında özellikle tarımsal su kullanımının modern sulama teknolojilerine verilen devlet desteği arttırılmalıdır. İznik gölü yeraltısuyundan da beslendiği için yeraltısuyunun kullanımı kontrol altına alınmalıdır. Kuraklık yönetim planının uygulanması için havza ölçeğinde etkin bir kurumsal yapı oluşturulmalı ve katılımcı, şeffaf bir yönetim anlayışına geçilmelidir.

Dursun Yıldız- Su Politikaları Derneği SPD Başkanı